Kurs nauczyciela Montessori. Program przedszkolny.

l. Filozofia i podstawy teoretyczne pedagogiki Montessori

1. Historia Marii Montessori i kluczowe założenia jej pedagogiki. Różnice między edukacją konwencjonalną a Montessori — indywidualne tempo nauki, brak kar i nagród, rola nauczyciela jako przewodnika.
2. 10 przykazań nauczyciela Montessori. Kultura osobista i wartości
3. Fazy rozwojowe według Montessori. Etapy rozwoju (0-6, 6-12, 12-18, 18-24 lat). Charakterystyka wieku przedszkolnego (3-6 lat) — chłonny umysł, rozwój ruchowy, językowy i społeczny.
4. Trójkąt Montessori: dziecko – nauczyciel – przygotowane otoczenie. Rola przygotowanego otoczenia, unikalnych pomocy dydaktycznych (ponad 100 pomocy w przedszkolach Montessori). Nauczyciel jako przewodnik wspierający samodzielność dziecka.
5. Fazy sensytywne dziecka. Wrażliwość na język, porządek, ruch i interakcje społeczne — jak je rozpoznawać i wspierać.
6. Samodzielność i odpowiedzialność. Kształtowanie odpowiedzialności za własne wybory i środowisko.
7. Pomoce Montessori w pracy z dziećmi 3-6 lat
8. Praktyka Montessori w przedszkolu
9. Współpraca z rodzicami — jak wprowadzać Montessori w domu.

II. Sensoryka

1. Wprowadzenie do sensoryki w pedagogice Montessori. Znaczenie rozwijania zmysłów w edukacji. odczuwanie kształtu, wielkości, ciężaru, faktury, temperatury, dźwięku, smaku i zapachu.
2. Okres sensytywny na rozwój zmysłów. Charakterystyka dzieci w wieku 3-6 lat – chłonny umysł i naturalna potrzeba eksploracji. Jak rozpoznać i wspierać wrażliwość sensoryczną u dzieci?
3. Zmysły w ujęciu Montessori
4. Materiał sensoryczny Montessori
5. Różowa wieża, brązowe schody, czerwone belki – nauka pojęć wielkości i proporcji.
6. Cylindry, tabliczki dotykowe, woreczki termiczne – rozwój percepcji dotykowej.
7. Dzwonki Montessori, butelki dźwiękowe – ćwiczenia słuchowe.
8. Słoiczki zapachowe i smakowe – rozpoznawanie i klasyfikowanie bodźców zapachowych i smakowych.
9. Sensoryka a rozwój motoryczny i poznawczy. Ćwiczenia wspierające integrację sensoryczną. Powiązanie doświadczeń sensorycznych z nauką matematyki, języka i przyrody. Rola nauczyciela i przygotowanego otoczenia. Tworzenie środowiska sprzyjającego eksploracji sensorycznej. Wsparcie dziecka w samodzielnym odkrywaniu świata poprzez zmysły.
10. Prezentacja i praktyka pracy z materiałami sensorycznymi
11. Podsumowanie i powtórzenie materiału.

III. Ćwiczenia życia praktycznego

1. 1. Wprowadzenie do życia praktycznego – jego rola w rozwoju motoryki, koncentracji i samodzielności.
   2. Ćwiczenia wstępne – poruszanie się w sali, przenoszenie materiałów, nauka precyzji ruchów.
   3. Rozwój małej motoryki i chwytu pęsetkowego – przesypywanie, przelewanie, segregowanie, nawlekanie, zapinanie.
   4. Koncentracja, samodzielność, samodyscyplina – sekwencje ruchów, uważność, powtarzalność ćwiczeń.
   5. Czynności życia codziennego – nakrywanie do stołu, sprzątanie, pielęgnacja roślin, dbanie o porządek.
   6. Stolik pokoju – miejsce do rozwiązywania konfliktów, ćwiczenia na wyrażanie emocji i komunikację.
   7. Zabawy i zadania na kręgu – ćwiczenia na współpracę, uważność, rozwój społeczny i emocjonalny.
   8. Samodzielność w życiu codziennym – rola nauczyciela jako przewodnika, nauka czekania i nieprzeszkadzania dziecku.
   9. Prezentacje materiałów Montessori (ok. 70 ćwiczeń) – praca z tacami, dzbankami, wodą, materiałami rozwijającymi precyzję ruchów.
   10. Podsumowanie i powtórka materiału.

lV. Matematyka

1. Zapoznanie z „myśleniem matematycznym” Montessori; cechy charakterystyczne matematycznej fazy sensytywnej u dzieci przedszkolnych.
2. Prezentacja materiałów matematycznych i nauka prezentowania go dzieciom, sekwencja materiałów
3. Nuka liczenia na konkretach: np. na perłach, wrzecionach.
4. Nauka cyfr i symboli matematycznych. Nauka 4 działań matematycznych na czterocyfrowych liczbach – gra w bank.
5. Tworzenie portfolio nauczycielskiego zawierającego opisy ponad 100 prezentacji matematycznych, karty pracy, rozszerzenia podstawowych prezentacji i ćwiczenia.
6. Podsumowanie i powtórzenie materiału.

V. Język polski

1. Zapoznanie z materiałem językowym; cechy charakterystyczne językowej fazy sensytwnej u dzieci przedszkolnych.
2. Prezentacje ćwiczeń, gier i zabaw językowych dla dzieci mających na celu rozwój mowy, wzbogacenie słownictwa, rozwijanie kompetencji socjalnych.
3. Przygotowanie do pisania i czytania. Praca z ruchomym alfabetem, tablicami, materiałami do czytania na 3 poziomach: wyrazy 3 literowe (poziom różowy), dwusylabowe (poziom niebieski), wielosylabowe i z trudnościami ortograficznymi (poziom zielony).
4. Wprowadzenie do gramatyki; omówienie prezentacji dotyczących podstawowych części mowy: rzeczownik, czasownik, przymiotnik, przysłówek, spójnik, przyimek. Praca z materiałem nazywanym symbole gramatyczne 3D, płaskimi symbolami gramatycznymi.
5. Przygotowywanie własnych materiałów dla dzieci; sporządzanie kart pracy i rozszerzeń, tworzenie książeczek językowych, gry farma i lotto, wykorzystanie sztuki w nauczaniu języka ojczystego, tworzenie gier językowych.
6. Obecne odkrycia naukowe związane z nauką i nauczaniem czytania oraz pisania.
7. Podsumowanie modułu i powtórka materiału.

VI. Edukacja przyrodniczo-kulturowa

1. Wprowadzenie do edukacji kosmicznej. Koncepcja edukacji kosmicznej według Marii Montessori – holistyczne podejście do nauk przyrodniczych i kulturowych. Jak wzbudzać w dziecku poczucie zachwytu nad światem i jego miejscem w kosmosie? Powiązanie edukacji kosmicznej z innymi obszarami rozwoju dziecka.
2. Botanika. Sensytywna faza na odkrywanie świata roślin. Klasyfikacja roślin – drzewa, krzewy, kwiaty, warzywa i owoce. Budowa roślin – części drzewa, kwiatów, liści i ich funkcje. Doświadczenia przyrodnicze: sianie, przesadzanie, pielęgnacja roślin. Praca z materiałami Montessori: karty trójdzielne, puzzle botaniczne, cykle życia, obserwacje w naturze.
3. Zoologia. Klasyfikacja zwierząt – kręgowce i bezkręgowce. Charakterystyka ssaków, ptaków, gadów, płazów i ryb. Cykle życiowe zwierząt (np. motyl, żaba, kura). Opieka nad zwierzętami – empatia i odpowiedzialność. Praca z materiałami Montessori: karty trójdzielne, puzzle zoologiczne, modele zwierząt, fantomy ludzkiego ciała, figurki
4. Geografia z astronomią. Podział na kontynenty i oceany – wprowadzenie do geografii fizycznej. Mapy i globusy Montessori – rozpoznawanie i nazywanie lądów i wód. Elementy geografii fizycznej: góry, rzeki, pustynie, lasy. Układ Słoneczny – poznawanie planet i ich cech. Zjawiska astronomiczne: dzień i noc, pory roku, rok astronomiczny. Praca z materiałami: puzzle geograficzne, globusy, modele planet, eksperymenty z ruchem Ziemi.
5. Kultura i historia. Poznawanie tradycji i kultur różnych krajów. Święta i zwyczaje – budowanie szacunku do różnorodności. Linie czasu – wprowadzenie do pojęcia historii. Ewolucja człowieka i wynalazki zmieniające świat. Praca z materiałami Montessori: linia czasu, figurki ludzi z różnych kultur, książki o zwyczajach świata.
6. Podsumowanie i powtórzenie materiału.

VII. Przedmioty artystyczne

Muzyka

1. Rytmika i ekspresja muzyczna. Zabawy rytmiczne wspierające koordynację ruchową i poczucie rytmu. Poznawanie ćwiczeń ruchowo-muzycznych.
2. Nauka tworzenia własnych piosenek i orkiestry. Improwizacja muzyczna – komponowanie prostych melodii i tekstów piosenek. Zabawa w „przedszkolną orkiestrę” – wspólna gra na instrumentach.
3. Poznawanie instrumentów muzycznych. Zapoznanie dzieci z instrumentami – ich budową, dźwiękiem, pochodzeniem i historią.
4. Nauka gry na dzwonkach montessoriańskich. Prezentacja zapisu nutowego dla dzieci przedszkolnych. Wizualizacja nut jako symboli dźwięków. Zabawy z zapisem nutowym w sposób dostosowany do percepcji dzieci.
5. Połączenie muzyki z sensoryką. Ćwiczenia muzyczno-ruchowe angażujące różne zmysły np. muzyka relaksacyjna i piórka, muzyka i światło. Tworzenie dźwięków poprzez dotyk, ruch, manipulowanie przedmiotami.
6. Relaksacyjne działanie muzyki. Muzyka jako sposób na wyciszenie i załagodzenie nadpobudliwości. Tworzenie przestrzeni do odpoczynku i uważnego słuchania. Ćwiczenia muzyczne na kręgu.

Plastyka

1. Prace inspirowane materiałami dydaktycznymi Montessori oraz prezentacjami pomocy np. kontynenty z masy solnej – tworzenie modeli zgodnie z mapami Montessori, odrysowywanie części ciała zwierząt z puzzli zoologicznych – analiza budowy organizmów, tworzenie książeczek z obrazkami historii poznanych na zajęciach, lepienie Układu Słonecznego z modeliny i umieszczenie go na aksamitnej macie nieba, odrysowywanie liter z ruchomego alfabetu i ich dekorowanie – integracja nauki czytania z plastyką.
2. Wykorzystanie różnych technik artystycznych np. lepienie, rzeźbienie, kolaż. Praca z różnymi materiałami np. filcem, makaronem, słomkami, kolorowym piaskiem, farbami akrylowymi, pastelami olejnymi, modeliną. Malowanie na różnych powierzchniach np. na płótnie przy sztaludze, tworzenie kredą na chodniku, projektowanie wzorów na tkaninach, malowanie na szkle itd.

VIII. Obserwacje dziecka

1. Naukowe podejście do rozwoju dziecka jako podstawa wrażliwego służenia dzieciństwu.
2. Autorefleksja nauczycielska jako droga do samorozwoju kompetencji
3. Wrażliwość, uważność i skupienie w praktyce przewodników Montessori
4. Prawidłowości rozwojowe dzieci w wieku „żłobkowym,” „przedszkolnym” i „szkolnym”
5. Montessoriańska wykładnia faz rozwojowych dziecka.
6. Techniki oraz narzędzia do przeprowadzania codziennych obserwacji w grupie przedszkolnej Montessori.
7. Analiza obserwacji, wyciąganie wniosków oraz wdrażanie zmian wynikających z obserwacji.

Uczestnicy otrzymają materiały szkoleniowe w formie papierowej i elektronicznej oraz dostęp do nagrań prezentacji pomocy dydaktycznych.