Psychologia śledcza z elementami kryminalistyki - specjalistyczne studia podyplomowe

Psychologia sądowa a psychologia śledcza

• Związki prawa i psychologii – wyzwania, szanse i zagrożenia.
• Psychologia śledcza, a psychologia sądowa – cele i przedmiot badań. Rola psychologów w postępowaniu przygotowawczym.
• Znaczenie psychologii w postępowaniu karnym na przykładzie czynności przesłuchania i oceny zniekształcenia procesów poznawczych – dlaczego ludzie inaczej postrzegają te same zjawiska?
• Prawne warunki wykonywania zawodu psychologa. Specjalizacje.
• Obszary wykorzystania psychologii w toku śledztwa.
• Czy psycholog może pomóc w analizie znamion przestępstwa? – warsztat na przykładzie popełnienia przestępstwa zgwałcenia z art. 197 § 1 k.k.
• Psycholog jako biegły sądowy. Wpis na listę biegłych. Wymagane kwalifikacje.
• Postępowanie o wykreślenie z listy.
• Funkcja biegłego psychologa w świetle projektu ustawy o biegłych sądowych.
• Ochrona tajemnicy psychologicznej.
• Odpowiedzialność za ujawnienie tajemnicy zawodowej i tzw. danych wrażliwych – studium praktyki sądowej.
• Przykłady naruszenia zasad etyki przez psychologa. Funkcja biegłego, a inne funkcje zawodowe psychologa.

Psychologia a cele postępowania karnego

• Przedmiot i metody badań psychologii śledczej oraz psychologii sądowej.
• Psychologia, kryminalistyka, kryminologia i inne nauki pokrewne (pomocnicze) w prawie karnym.
• Przesłanki wszczęcia śledztwa. Sądowa kontrola decyzji o odmowie wszczęcia i umorzeniu śledztwa.
• Czynności sprawdzające i weryfikacja danych zawartych w zawiadomieniu o popełnieniu przestępstwa.
• Faktyczne wszczęcie śledztwa. Pierwsze czynności dowodowe z udziałem psychologów.
• Formułowanie planów śledztwa ze szczególnym uwzględnieniem czynności psychologów śledczych i biegłych sądowych.
• Sporządzenie planu śledztwa w sprawie podejrzenia przestępstwa przeciwko wolności seksualnej.

Przebieg postępowania karnego. Identyfikacja i zabezpieczenie dowodów z udziałem psychologów

• Metodologia czynności dowodowych w postępowaniu karnym, cywilnym i w postępowaniu dyscyplinarnym.
• Przegląd spraw o typowe przestępstwa przeciwko życiu i zdrowiu, innych przestępstw z użyciem przemocy, o charakterze seksualnym, przeciwko bezpieczeństwu w komunikacji, przeciwko rodzinie i opiece, przeciwko wiarygodności dokumentów, a także przestępstw menedżerskich i innych popełnianych w obrocie gospodarczym oraz przestępstw z ustawy o przeciwdziałaniu narkomanii.
• Problem krzyżowania się zagadnień prawnych i psychologicznych w przypadku analizy znamion przestępstw. Przebieg postępowania karnego – śledztwo, postępowanie przed sądem pierwszej instancji, postępowanie odwoławcze, czynności po uprawomocnieniu się orzeczenia, postępowanie wykonawcze.
• Przebieg postępowania dowodowego – identyfikacja źródeł dowodowych. Dowody bezpośrednie, pośrednie i poszlaki.
• Oględziny miejsca, osoby i rzeczy. Czynności podejmowane w stosunku do osoby podejrzanej (pobranie próbek do badań identyfikacyjnych, oględziny osoby, pobranie odcisków, fotografowanie, zabezpieczenie odzieży).
• Przesłuchanie świadka – uwarunkowania prawne. Taktyka kryminalistyczna okazania osoby i rzeczy.
• Przyczyny złożenia fałszywego zawiadomienia o przestępstwie. Czynniki motywujące i demotywujące do złożenia fałszywego zeznania.
• Formułowanie wersji śledczych. Współpraca organów śledczych z psychologami kryminalnymi.
• Formułowanie wersji śledczych.
• Analiza modus operandi na podstawie czynności oględzin i zabezpieczenia pierwszych śladów (dowodów) przestępstwa.
• Pierwsze czynności procesowe z udziałem psychologów śledczych. Metody rozpytania osób zaburzonych psychicznie, agresywnych, uzależnionych od substancji psychoaktywnych.
• Wsparcie psychologa w przypadku dynamicznych czynności wykrywczych, pościgu za sprawcą i zatrzymania.

Psychologia zeznań świadków i wyjaśnień oskarżonych

• Przesłuchanie jako proces komunikacji interpersonalnej.
• Psychoorganiczne uwarunkowania procesu postrzegania i mechanizmu pamięci.
• Wpływ czynników zewnętrznych na procesy poznawcze.
• Czynniki podmiotowe wpływające na treść zeznań (wyjaśnień) – wiek, stan psychiczny, zaburzenia psychiczne, stan po użyciu środków psychoaktywnych.
• Przesłuchanie osób starszych z objawami demencji i innych zaburzeń.
• Kryteria wiarygodności i szczerości zeznań (wyjaśnień).

Elementy psychopatologii

• Klasyfikacje zaburzeń psychicznych.
• Zaburzenia czynności poznawczych, zaburzenia czynności emocjonalnych, motywacyjnych i inne mające znaczenie w opiniowaniu.
• Przesłuchanie osób uzależnionych od alkoholu i innych środków psychoaktywnych.
• Metody analizy zeznań świadków (wyjaśnień oskarżonych).
• Techniki detekcji kłamstwa. Zaburzenia osobowości i symptomy kłamstwa instrumentalnego.
• Podatność na sugestię i zdolność do konfabulacji.
• Psychologiczne badanie zdolności do udziału w czynności przesłuchania.

Taktyka przesłuchania

• Przesłuchanie a inne czynności wykrywcze (ze szczególnym uwzględnieniem rozpytania).
• Taktyka śledztwa a taktyka i metody przesłuchania świadków i podejrzanych.
• Niedozwolone techniki przesłuchania – wykorzystanie stanu wyłączającego świadomość, przymusu, groźby bezprawnej, stosowanie hipnozy albo środków chemicznych i technicznych wpływających na procesy psychiczne.
• Naruszenie zakazów dowodowych – studium praktyki sądowej.
• Badanie wariograficzne – analiza zmian psychofizjologicznych. Prawna dopuszczalność badania w postępowaniu karnym, instytucjach publicznych i innych podmiotach. Prezentacja laboratorium do prowadzenia badań.
• Przebieg badania i metodologia sporządzenia opinii przez biegłego.
• Problem oceny wiarygodności ekspertyzy.

Czynności procesowe z udziałem małoletnich

• Małoletni świadek a małoletni pokrzywdzony. Problem kryminalizacji przestępstw na szkodę małoletnich.
• Prawne instrumenty ochrony małoletniego w postępowaniu karnym, cywilnym i dyscyplinarnym.
• Przesłanki przesłuchania małoletniego świadka (pokrzywdzonego). Etapy i przebieg czynności. Wybór techniki przesłuchania ze względu na wiek i stopień rozwoju małoletniego.
• Udział psychologa w przesłuchaniu małoletniego – zagadnienia procesowe.
• Przesłuchanie małoletniego – warsztat połączony z symulacją.
• Badanie małoletniego świadka (pokrzywdzonego) przez biegłego psychologa.
• Sporządzenie opinii dotyczącej przesłuchania małoletniego. Analiza lingwistyczno – psychologiczna zeznań w kontekście stopnia rozwoju małoletniego. Identyfikacja traumy i symptomów doświadczenia przemocy. Badanie wpływu innych osób na treść zeznań. Objawy indukcji oraz sugestii.

Opiniowanie przez biegłych psychologów w postępowaniu karnym

• Współpraca biegłych z wymiarem sprawiedliwości. Organizacja pracy i obieg dokumentacji w sądzie oraz w prokuraturze (jednostki organizacyjne, sygnatury spraw).
• Dopuszczenie dowodu z opinii biegłego psychologa – tezy dowodowe, zakres i przedmiot opinii, czas i miejsce wykonania badań.
• Ocena opinii biegłego psychologa przez organy procesowe. Przypadki podważenia opinii biegłego psychologa – studium praktyki sądowej.
• Przesłuchanie świadka na rozprawie głównej.
• Przesłuchanie świadka z udziałem biegłego psychologa. Metody badań psychologicznych. Wykorzystanie danych z akt sprawy oraz innych materiałów na potrzeby diagnozy.
• Metodologia sporządzenia opinii na temat zdolności postrzegania, zapamiętywania, odtwarzania spostrzeżeń i ich komunikowania. Wpływ zaburzeń psychicznych na procesy poznawcze.
• Badanie wpływu stresu na funkcje poznawcze świadka.

Udział biegłego psychologa w wydaniu opinii przez biegłych innych specjalności w postępowaniu karnym

• Pojęcie poczytalności w prawie karnym materialnym.
• Badanie poczytalności w toku śledztwa.
• Prawne uwarunkowania obserwacji w zakładzie leczniczym.
• Przesłanki orzekania środków zabezpieczających (terapii, terapii uzależnień i pobytu w zakładzie psychiatrycznym).
• Opiniowanie zaburzeń w przypadku preferencyjnych sprawców seksualnych z udziałem biegłego psychologa.
• Metodologia sporządzenia opinii sądowo-psychiatrycznej.
• Współdziałanie biegłego psychologa z biegłymi różnych specjalności.
• Wysłuchanie biegłych lekarzy psychiatrów, psychologów i seksuologów przed sądem.
• Inne problemy związane ze współdziałaniem biegłego psychologa z biegłymi innych specjalności przy wydaniu opinii.

Współpraca psychologów ze specjalistami innych dziedzin

• Sporządzenie opinii przez biegłego psychologa na temat zeznań świadka.
• Psychologia śledcza a medycyna sądowa.
• Współdziałanie biegłego psychologa z biegłymi lekarzami psychiatrami, biegłymi seksuologami oraz biegłymi innych specjalności. Prawne i psychologiczne ujęcie zagadnienia poczytalności.
• Techniki kryminalistyczne służące wykryciu sprawcy przestępstwa. Antropologia kryminalna i badanie zapisów monitoringu wizyjnego. Informatyka śledcza. Daktyloskopia i traseologia. Badanie broni palnej i amunicji.
• Współpraca psychologów śledczych ze specjalistami z zakresu lingwistyki kryminalnej. Analiza wiadomości tekstowych, zapisów cyfrowych i materiału poglądowego.
• Współpraca psychologów śledczych z technikami kryminalistyki zabezpieczającymi ślady biologiczne.
• Zabezpieczenie śladów na miejscu zdarzenia – prezentacja mobilnego laboratorium kryminalistycznego.

Profilowanie i inne metody identyfikacji sprawcy

• Pierwsze czynności śledztwa w celu ustalenia sprawcy przestępstwa. Typowanie.
• Analiza kryminalna. Metodologia i zastosowanie w praktyce śledczej.

Badanie sprawców czynów zabronionych

• Badania psychologiczne oskarżonego

- Wykorzystanie psychologii śledczej w ramach czynności operacyjnych

- Wsparcie i badanie ofiar przestępstw

- Znaczenie psychologii śledczej w prowadzeniu postępowania w stosunku do cudzoziemców

- Inne czynności z udziałem psychologów w postępowaniu karnym

- Psycholog śledczy a media

Organizator studiów zastrzega sobie prawo zmiany do 20% programu ze względu na zgłoszone potrzeby przez uczestników i inne okoliczności.

Materiały dla uczestników przekazywane są w formie elektronicznej PDF, Word, oraz dostępne na platformie Wirtualnej uczelni