Psychologia sądowa - specjalistyczne studia podyplomowe

PROGRAM

Psychologia sądowa a psychologia śledcza

• Związki prawa i psychologii – wyzwania, szanse i zagrożenia.
• Psychologia śledcza, a psychologia sądowa – cele i przedmiot badań. Rola psychologów w postępowaniu przygotowawczym.
• Znaczenie psychologii w postępowaniu karnym na przykładzie czynności przesłuchania i oceny zniekształcenia procesów poznawczych – dlaczego ludzie inaczej postrzegają te same zjawiska?
• Prawne warunki wykonywania zawodu psychologa. Specjalizacje.
• Obszary wykorzystania psychologii w toku śledztwa.
• Czy psycholog może pomóc w analizie znamion przestępstwa? – warsztat na przykładzie popełnienia przestępstwa zgwałcenia z art. 197 § 1 k.k.
• Psycholog jako biegły sądowy. Wpis na listę biegłych. Wymagane kwalifikacje.
• Postępowanie o wykreślenie z listy.
• Funkcja biegłego psychologa w świetle projektu ustawy o biegłych sądowych.
• Ochrona tajemnicy psychologicznej.
• Odpowiedzialność za ujawnienie tajemnicy zawodowej i tzw. danych wrażliwych – studium praktyki sądowej.
• Przykłady naruszenia zasad etyki przez psychologa. Funkcja biegłego, a inne funkcje zawodowe psychologa.

Psychologia a cele postępowania karnego

• Przedmiot i metody badań psychologii śledczej oraz psychologii sądowej.
• Psychologia, kryminalistyka, kryminologia i inne nauki pokrewne (pomocnicze) w prawie karnym.
• Przesłanki wszczęcia śledztwa. Sądowa kontrola decyzji o odmowie wszczęcia i umorzeniu śledztwa.
• Czynności sprawdzające i weryfikacja danych zawartych w zawiadomieniu o popełnieniu przestępstwa.
• Faktyczne wszczęcie śledztwa. Pierwsze czynności dowodowe z udziałem psychologów.
• Formułowanie planów śledztwa ze szczególnym uwzględnieniem czynności psychologów śledczych i biegłych sądowych.
• Sporządzenie planu śledztwa w sprawie podejrzenia przestępstwa przeciwko wolności seksualnej
• Opiniowanie przez biegłych psychologów w postępowaniu karnym – zagadnienia ogólne.
• Przegląd spraw o typowe przestępstwa, w których opiniują biegli psychologowie.
• Wszczęcie śledztwa i typowe czynności procesowe z udziałem biegłych psychologów.
• Zabezpieczenie dowodów na potrzeby śledztwa ze szczególnym uwzględnieniem dokumentacji psychologicznej.
• Dopuszczenie dowodu z opinii biegłego psychologa – tezy dowodowe, zakres i przedmiot opinii, czas i miejsce wykonania badań.
• Organizacja pracy i obieg dokumentacji w sądzie oraz w prokuraturze (jednostki organizacyjne, sygnatury spraw).

Psychologia zeznań świadków (wyjaśnień oskarżonych)

• Przesłuchanie jako proces komunikacji interpersonalnej.
• Psychoorganiczne uwarunkowania procesu postrzegania i mechanizmu pamięci.
• Wpływ czynników zewnętrznych na procesy poznawcze.
• Czynniki podmiotowe wpływające na treść zeznań (wyjaśnień) – wiek, stan psychiczny, zaburzenia psychiczne, stan po użyciu środków psychoaktywnych.
• Przesłuchanie osób starszych z objawami demencji i innych zaburzeń.
• Kryteria wiarygodności i szczerości zeznań (wyjaśnień).

Metodologia opiniowania sądowo – psychologicznego w sprawach karnych

• Przesłuchanie świadka z udziałem biegłego psychologa.
• Metodologia sporządzenia opinii na temat zdolności postrzegania, zapamiętywania, odtwarzania spostrzeżeń i ich komunikowania.
• Wpływ zaburzeń psychicznych na procesy poznawcze.
• Badanie wpływu stresu na funkcje poznawcze świadka.
• Metody badań psychologicznych.
• Wykorzystanie danych z akt sprawy oraz innych materiałów na potrzeby diagnozy.
• Psychopatologia: klasyfikacje zaburzeń psychicznych. Zaburzenia czynności poznawczych, czynności emocjonalnych i motywacyjnych oraz inne mające znaczenie dla opiniowania sądowo – psychologicznego.

Metodologia opiniowania sądowo – psychologicznego w sprawach karnych

• Sporządzenie opinii przez biegłego psychologa – warsztat.
• Ocena opinii biegłego psychologa przez organy procesowe. Przypadki podważenia opinii biegłego psychologa – studium praktyki sądowej.
• Prywatna ekspertyza psychologiczna.
• Konfrontacje biegłych psychologów.
• Przesłuchanie biegłego na rozprawie – uwarunkowania prawne.

Szczególne czynności procesowe z udziałem psychologów w postępowaniu karnym

• Sporządzenie zawiadomienia o popełnieniu przestępstwa przez psychologa terapeutę.
• Przesłuchanie psychologa w charakterze świadka w postępowaniu przygotowawczym i sądowym.
• Przesłuchanie małoletniego pokrzywdzonego z udziałem biegłego psychologa – warsztat połączony z symulacją.
• Sporządzenie opinii sądowo – psychologicznej dotyczącej przesłuchania małoletniego. Analiza lingwistyczno – psychologiczna zeznań w kontekście stopnia rozwoju małoletniego. Identyfikacja traumy i symptomów doświadczenia przemocy.
• Badanie wpływu innych osób na treść zeznań. Symptomy indukcji oraz sugestii.
• Przesłuchanie osób starszych z objawami demencji i innych zaburzeń.
• Przesłuchanie osób uzależnionych od alkoholu i innych środków psychoaktywnych.

Szczególne czynności procesowe z udziałem psychologów w postępowaniu karnym

• Formułowanie wersji śledczych z udziałem psychologów.
• Przesłuchanie dorosłej ofiary przestępstwa przeciwko wolności seksualnej z udziałem biegłego psychologa – warsztat połączony z symulacją.
• Metodologia sporządzenia opinii sądowo – psychologicznej dotyczącej ofiary przestępstwa przeciwko wolności seksualnej.

Portret psychologiczny sprawców czynów zabronionych

• Profilowanie sprawców przestępstw.
• Czynności z udziałem psychologów zmierzające do identyfikacji sprawcy.
  Perspektywa wykorzystania sztucznej inteligencji przez psychologów śledczych.
• Metodologia profilowania.
• Badania psychologiczne oskarżonego.
• Badanie procesów motywacyjnych i osobowości sprawcy czynu zabronionego.
• Opinia psychologiczna w zakresie wyjaśnień oskarżonego (podejrzanego).
• Badanie zaburzeń psychicznych oskarżonego pod kątem orzeczenia trafnej represji karnej (w tym poddania sprawcy terapii i innym oddziaływaniom).

Badanie sprawców czynów zabronionych

• Badania psychologiczne oskarżonego.
• Badanie procesów motywacyjnych i osobowości sprawcy czynu zabronionego.
• Opiniowanie dotyczące stanów afektywnych.
• Psychologiczne uwarunkowania samooskarżenia.
• Inne szczególne przypadki badania psychologicznych przyczyn popełnienia przestępstwa.

Udział biegłego psychologa w wydaniu opinii przez biegłych innych specjalności w postępowaniu karnym

• Pojęcie poczytalności w prawie karnym materialnym.
• Badanie poczytalności w toku śledztwa.
• Prawne uwarunkowania obserwacji w zakładzie leczniczym.
• Przesłanki orzekania środków zabezpieczających (terapii, terapii uzależnień i pobytu w zakładzie psychiatrycznym).
• Opiniowanie zaburzeń w przypadku preferencyjnych sprawców seksualnych z udziałem biegłego psychologa.
• Metodologia sporządzenia opinii sądowo-psychiatrycznej.
• Współdziałanie biegłego psychologa z biegłymi lekarzami psychiatrami, biegłymi seksuologami oraz biegłymi innych specjalności.
• Wysłuchanie biegłych lekarzy psychiatrów, psychologów i seksuologów przed sądem.
• Inne problemy związane ze współdziałaniem biegłego psychologa z biegłymi innych specjalności przy wydaniu opinii.

Szczególne przypadki diagnostyki sądowo – psychologicznej w praktyce opiniowania

• Wpływ zaburzeń psychicznych na popełnienie przestępstwa z użyciem przemocy i innych.
• Diagnoza zaburzeń osobowości ze szczególnym uwzględnieniem oceny prawdopodobieństwa ponownego popełnienia przestępstwa.
• Wprowadzenie do neuropsychologii – narzędzia diagnozy przydatne na potrzeby opiniowania sądowego.
• Szczególne przypadki diagnozy psychologicznej wobec preferencyjnych sprawców seksualnych.

Szczególne wyzwania dotyczące biegłego psychologa w postępowaniu karnym

• Przesłuchanie biegłego psychologa w charakterze świadka na rozprawie.
• Warsztat (c.d.). Techniki manipulacji w czasie przesłuchania – studium praktyki sądowej.
• Odpowiedzialność biegłego za złożenie fałszywej opinii (art. 244 § 4 k.k.).
• Ocena opinii biegłego psychologa w świetle dyrektyw z art. 201 k.p.k. i art. 7 k.p.k.
• Konfrontacja biegłych psychologów.
• Orzecznictwo ETPCZ w sprawach dotyczących biegłych.
• Standardy rzetelnego procesu w kontekście dowodu z opinii biegłego.
• Ochrona tajemnicy psychologicznej i wymogi etyczne stawiane biegłym.

Opiniowanie przez biegłych psychologów w postępowaniu cywilnym

• Ubezwłasnowolnienie – prawne uwarunkowania i przebieg postępowania.
• Postępowanie w sprawach dotyczących stwierdzenia nabycia spadku. Potrzeba dopuszczenia opinii biegłego psychologa. Analiza przypadków z praktyki sądowej. Współdziałanie biegłych psychologów z biegłymi lekarzami w zakresie ustalenia świadomości i swobody testowania.
• Ubezwłasnowolnienie – metodologia sporządzenia opinii.
• Opiniowanie w sprawach dotyczących stwierdzenia nabycia spadku.
• Opiniowanie w zakresie ustalenia świadomości i swobody testowania.
• Opiniowanie psychologiczne w zakresie zdolności do świadomego i swobodnego złożenia oświadczenia woli przy zawarciu umowy.
• Opiniowanie psychologiczne w przypadku spraw o odszkodowanie i zadośćuczynienie.

Opiniowanie sądowo – psychologiczne w sprawach z zakresu prawa pracy i ubezpieczeń społecznych

• Psychologiczne uwarunkowania niezdolności do wykonywania pracy.
• Badanie zaburzeń psychicznych, procesów motywacyjnych, osobowości, procesów postrzegania w sprawach o rozwiązanie stosunku pracy.
• Przykłady opinii sądowo – psychologicznych w sprawach z zakresu ubezpieczeń społecznych. Opiniowanie psychologiczne w sprawach o mobbing.
• Mobbing i inne przestępstwa na szkodę pracowników. Znaczenie opinii biegłego psychologa.
• Wypadek przy pracy – uwarunkowania prawne i społeczne.

Opiniowanie sądowo – psychologiczne w sprawach rodzinnych i dotyczących nieletnich

• Przebieg postępowania w sprawach rozwodowych i rodzinnych. Opinia biegłego psychologa w kontekście innych źródeł dowodowych.
• Wysłuchanie nieletniego z udziałem biegłego psychologa w sprawach dotyczących podejrzenia czynu karalnego.
• Diagnoza osobowości i stopnia rozwoju nieletniego. Opiniowanie dotyczące demoralizacji, nieprzystosowania społecznego i zaburzeń psychicznych.

Inne zagadnienia z zakresu psychologii sądowej

Organizator studiów zastrzega sobie prawo zmiany do 20% programu ze względu na zgłoszone potrzeby przez uczestników i inne okoliczności.

Materiały dla uczestników przekazywane są w formie elektronicznej PDF, Word, oraz dostępne na platformie Wirtualnej uczelni.